De duurzame weg naar succes is: training, training, training
De duurzame weg naar succes is: training, training, training
Hier vindt u de titels van eerdere columns die op mijn website zijn verschenen, gesorteerd op datum. Voor de tekst van de meeste daarvan verwijs ik naar mijn boek Feiten en Verhalen. Bij enkelen heb ik de tekst laten staan om u een indruk te geven van de lezenswaardige inhoud van dit boek. Klik hier voor meer informatie over publicaties.
> Nieuwste column
> September 2020: Feiten en Tradities
> December 2019: Feiten en Werkelijkheid
> April 2018: Feiten en Kenniswerkers
> Februari 2017: Feiten en Dingen die voorbijgaan
> Januari 2017: Feiten en Waardeoordelen
> November 2016: Feiten en Visioenen
> Oktober 2015: Feiten en Management
> April 2015: Feiten en Context
> December 2014: Feiten en Uitleg
> Mei 2014: Feiten en Kwaliteit
> November 2013: Feiten en Business Intelligence
> Juli 2013: Feiten en Statistieken
> April 2013: Feiten en Rapportages
> Februari 2013: Feiten en Interpretaties
"Traditie is niet de aanbidding van as, maar het doorgeven van vuur."
Gustav Mahler (1860 -1911)
Onlangs kregen wij op een voor hem zeer ongebruikelijk tijdstip bezoek van de Goedheiligman. Op onze verrast vragende blik begon Sint: "Ja, ja. Ik begrijp dat ik niet direct bij een IT-afdeling verwacht wordt. Er wordt daar nu eenmaal maar weinig cadeau gegeven. Maar het gaat nu om iets heel anders. Kijk, ik doe mijn werk natuurlijk al honderden jaren, en algemeen naar grote tevredenheid, meen ik. Maar de laatste jaren is de omvang van mijn werk toch wel enorm gegroeid, zowel in aantallen, en dus hoeveelheid werk, als in financiële zin. Door dit alles komt ook mijn financiële speelruimte - ik vind het zelf al zorgelijk dat ik dit woord in deze betekenis moet gebruiken - onder druk te staan. Ik heb weliswaar zelf zoals bekend geen winstoogmerk, maar moet wel degelijk denken aan het levensonderhoud van mijn trouwe Pieten, van wie het aantal langzamerhand tot een 9000 man is gegroeid."
Sint zuchtte eens diep, bood ons toen een chocolade sigaar aan en stak er peinzend ook zelf een op. "Nu heeft men mij verteld, dat ik er verstandig aan doe beter grip te krijgen op mijn bedrijfsvoering, en dat jullie mij daarbij kunnen helpen. Ik zou iets kunnen hebben aan, vergeef me als ik dat fout zeg, een intelligence-applicatie met de naam 'Sinterklaas Informatie Systeem'. Ik vroeg eerst nog of dat een manier was om er met een SISser vanaf te komen, maar het bleek serieus bedoeld. Dit systeem zou mij inzicht moeten geven in wat er in mijn operationele transactiesystemen omgaat met in het bijzonder een accent op de werkprestaties van mijn Pieten. Dat zoek ik dus nu."
Uiteraard gaf deze informatie ons alle reden om eens serieus na te denken over de problemen waarmee de Sint zich geconfronteerd zag. Na een korte gedachtewisseling met hem kwamen wij al vlot tot de volgende ingrediënten voor het beoogde SIS: onderzoek naar kosten tegen invalshoeken als Tijd, Cadeau, Cadeau categorie, Leeftijd ontvanger, Woonplaats, Type strooigoed, Strooiplaats, Piet, Soort Piet en Niveau Piet om maar eens een aantal te noemen. Als meetbare grootheden zagen we aantal cadeaus, kostprijs cadeau, omvang cadeau, volume strooigoed, gewicht strooigoed, kostprijs strooigoed per kilo en bestede tijd strooien.
"Het zou mooi zijn als ik mijn gegevens over de laatste honderd jaar zou kunnen analyseren", vervolgde de Sint. "Naast het afleveren van de gevraagde cadeaus zijn ook de prestaties van mijn Strooi-organisatie een belangrijke zaak. Mijn Strooi-agenten - in de volksmond beter bekend als Strooipieten - leveren zwaar werk en de prestaties per Piet kunnen nogal eens verschillen. Het is goed daar eens een betrouwbaar beeld van te krijgen. Veel hangt daarbij af van het soort Piet dat de strooiwerkzaamheden ter hand neemt en het ervaringsniveau van de Piet. Let wel, je kunt dat niet eenvoudig afmeten aan de leeftijd van de Piet. Ik heb menig oude Piet, die na een dag op de bebouwde kom eraf komt met het elan en vrolijkheid van een jonge hond, terwijl sommige van de jonge Pieten eraf komen strompelen als een oude man. Er is een standaard verschil in strooiprestaties tussen soort Pieten. Zo kan een beginnende Hoofdpiet gemakkelijk 20 kilo strooigoed per dag strooien, terwijl een senior Hoofdpiet wel 46 kilo kan halen. Bij de Inpakpieten is het andersom: hoe ervarener de Pieten des te minder hun strooiprestaties vanwege hun vele andere werkzaamheden."
"Wanneer wilt u welke informatie beschikbaar hebben, Sint?" vroegen wij. "Tja, daar vragen jullie iets, jongelui", antwoordde Sint. "Wat zal ik zeggen? Kijk, de informatie over de cadeauleveringen hoef ik natuurlijk niet elk moment van de dag beschikbaar te hebben. Ik zou vooral in de kritieke periode naar mijn verjaardag toe minstens eenmaal per week de courante stand van zaken willen raadplegen, maar misschien ook wel na ieder etmaal. Dat is dan in de vroege middag, als ik wat heb uitgerust van mijn nachtelijke zwerftocht over de daken. Vergelijkingen van de leveringen over dezelfde periode met andere jaren zijn zeker interessant. Zit ik op target? Stokt er ergens wat? Lijkt me ook interessant voor mijn Inkooppieten. We moeten dan wel snel antwoord krijgen op onze vragen, want we kunnen nooit lang op onze lauweren rusten, en de kwaliteit van de informatie moet hoog zijn, anders heb ik er niets aan!"
Sint strooide wat pepernoten op onze schoot en vervolgde: "Wat de strooi-informatie betreft, daar zou ik wel graag van uur tot uur inzicht in willen hebben tijdens het werk. Vreemd genoeg blijken we daar toch altijd het meest nadrukkelijk door onze kleine klantjes op beoordeeld te worden. Dus als dat niet goed loopt, kan ik net zo goed op het dak gaan zitten. En dat is nou juist niet de bedoeling, als jullie vatten wat ik bedoel… Enfin, doe mij maar eens een zinnig voorstel, dan praten we weer verder."
Tja, als IT-afdeling sta je dan toch wel even achter je oren te krabben. Wat voor informatie wordt feitelijk gezocht en hoe valt die te verkrijgen? Welke hoeveelheden informatie gaan hierin om? Welke brongegevens moeten geraadpleegd worden? Hoe vaak moet Sint vernieuwde dataverzamelingen hebben? Hoe kan Sint verzekerd worden van deugdelijke informatie met de gewenste kwaliteit?
Het moge duidelijk zijn dat het soort systeem waar Sint om vraagt hem veel informatie kan verschaffen. Een correcte interpretatie van deze informatie zal leiden tot kennis en goed gebruik maken van die kennis tot wijsheid.
Welk inzicht kunnen wij nu ontlenen aan de vragen van de Goedheiligman? Wel, ook zonder over de ware gegevens te beschikken is het niet zo moeilijk om een schatting te maken van de feitelijke waarde van Sints gehele portefeuille. Dat kan namelijk door vragen te beantwoorden als: hoeveel kinderen krijgen in Nederland jaarlijks cadeaus van de goede Sint, hoeveel cadeaus krijgen kinderen gemiddeld per jaar en wat is de gemiddelde prijs per cadeau? Hoeveel snoepgoed eten Nederlandse kinderen per jaar en wat is de gemiddelde prijs van snoepgoed per kilo? En hoeveel plezier geeft de Sinterklaastijd en aan wie? Het is voor iedereen goed om eens na te denken over de totale waarde van deze portefeuille, zowel in materiële als immateriële zin. En na een correcte schatting daarvan de ware feiten rond dit soort getallen mee te wegen bij het beoordelen van het belang van een traditie als het Sinterklaasfeest, vooral in deze tijd van sociale en economische terugval door de coronacrisis. Dan kan ook hierbij de verkregen informatie leiden tot inzicht en wijsheid.
- Peter Alons, September 2020 ¿
"Get the facts, or the facts will get you.
And when you get them, get them right,
or they will get you wrong."
Thomas Fuller, M.D. (1654 - 1734)
Gnomologia: Adagies and Proverbs, 1732
In 1976 introduceerde Peter Chen via zijn artikel ‘The Entity Relationship Model, towards a unified view of data’ een nieuwe aanpak voor het modelleren van informatie. Daarmee luidde hij een donkere periode van systeemontwikkeling in de IT-wereld in, waarin Entity Relationship Modeling (ERM) de facto de standaard werd voor informatiemodellering. Zijn aanpak oogde verfrissend simpel: "Kijk naar de wereld om je heen. Dan zie je vanzelf de natuurlijke entiteittypen, hun relaties en eigenschappen." "Waarom een donkere periode?", zult u denken. Wel, omdat daarmee een periode werd ingeluid, waarin vele grote en kostbare systeemontwikkelingsprojecten jammerlijk gefaald hebben, en dat nog steeds zeer regelmatig doen. Ik zou haast zeggen: "Kijk naar de wereld om u heen. Dan ziet u ze vanzelf met grote regelmaat in het nieuws verschijnen." Een van de oorzaken daarvan is precies het werkelijkheidsdenken dat Chen met zijn aanpak als leidraad aanbeval. Dit kijken naar de 'werkelijkheid' richt het denken van IT-ontwikkelaars op 'dingen' die van belang lijken. En voor die dingen moet dan met de hulp van domeinexperts een sluitende definitie worden gegeven. Maar dat blijkt vaak niet eenvoudig te zijn. Zo hebben wij bij een groot ziekenhuis in ons land meegemaakt, dat IT-ontwikkelaars en artsen bijna twee jaar delibereerden over de vraag wat een bloeddruk precies was. Een dergelijke stagnerende discussie kan een vlotte ontwikkeling van een passende Business Intelligence omgeving danig in de weg staan. Vaak wordt dan, los van dit soort problemen, met ERM een datastructuur voor applicaties ontworpen die niet door de domeinexperts kan worden gevalideerd, omdat deze het IT-chinees van ER-diagrammen niet spreken, met alle gevolgen van dien. En onze voorgaande columns doen ruimschoots getuige van zulke gevolgen.
Onze website laat zien, dat wij een aanpak hebben ontwikkeld die niet gericht is op het bestuderen van de werkelijkheid, maar op hoe de domeinexperts zelf hun werkelijkheid zien en daar over praten. Alle informatie die domeinexperts relevant vinden kan namelijk worden uitgedrukt in concrete feiten. En daarmee zijn we aangeland bij het advies dat bovenaan deze column staat. De vier figuren rechtsboven geven een goed beeld van hoe onze aanpak zich verhoudt tot de standaard manier van werken en wat met het gebruik van onze aanpak wordt bereikt: het voldoen aan de vijf E-criteria van Peter Checkland's Soft System Methodology en het maken van een volledig conceptueel model. Dit laatste wordt in Soft System Methodology ook als uitgangspunt aanbevolen. In Over Feiten en Dingen is gedetailleerd beschreven hoe onze aanpak in de praktijk werkt en welke resultaten daarmee behaald kunnen worden en behaald zijn.
Het bestuderen van de werkelijkheid door IT-ontwikkelaars in een top-down benadering heeft als kennelijk bezwaar, dat het leidt tot het onderkennen van objecten en hun onderlinge relaties, zonder dat daarbij op voorhand duidelijk is hoe concrete voorkomens van zulke objecten en hun relaties precies worden geïdentificeerd. Validatie daarvan door domeinexperts is vaak niet mogelijk, omdat daartoe een gemeenschappelijke taal voor communicatie ontbreekt. En zonder validatie kan een zo gemaakt ontwerp niet worden aangemerkt als een model. In een feit-georiënteerde aanpak worden deze bezwaren op voorhand ondervangen. Een dergelijke op communicatie gerichte aanpak is een bottom-up benadering, waarin eerst concrete voorbeelden van gewenste informatie worden gemaakt. Deze worden vervolgens samen met domeinexperts in volledige, concrete zinnen verwoord. Als voorbeeld kunnen we de meting van een hartslag in een ziekenhuis of bij een huisarts nemen. Vanuit concrete voorbeelden daarvan krijgen we verwoordingen als:
"Bij patiënt met patiëntnummer 1234567 werd op 5-12-2019 om 10:15 u de hartslag gemeten."
"De hartslagmeting bij patiënt met patiëntnummer 1234567 op 5-12-2019 om 10:15 u gaf als waarde 112 slagen per minuut."
Door de concrete verwoordingen is in deze situatie op slag duidelijk hoe verschillende Hartslagmetingen en de daarbij gemeten waarden worden geïdentificeerd. En dat dit direct door de betrokken domeinexperts kan worden gevalideerd.
Allereerst is nu de vraag gerechtvaardigd, of het verwoorden van de concrete voorbeelden en de validatie daarvan door domeinexperts automatisch op de waarheid berust. Het antwoord op deze vraag is niet zomaar Ja. Dit proces kan tot foutieve input in het ontwerp leiden. Hier komt het E-criterium Ethiek van Peter Checkland om de hoek kijken. Als de foutieve input opzettelijk door domeinexperts wordt gegeven, is er sprake van frauduleus en dus onethisch handelen. Wellicht kunt u zich uit het nieuws van de laatste tijd een mogelijk voorbeeld daarbij voor de geest halen. Hoe dat ook zij, het is de morele plicht van de IT-ontwikkelaar om ervoor te zorgen dat dit soort zaken wordt voorkomen.
Verder kunnen we ons afvragen of deze aanpak - mits correct uitgevoerd - automatisch garandeert, dat ook alle informatie die via een zo ontworpen applicatie wordt vastgelegd echt op de waarheid berust. Het antwoord is natuurlijk Nee. Daarvoor is verificatie van de invoer nodig. Waar het gaat om het vastleggen van metingen door onafhankelijke en betrouwbare meetapparatuur zou het verificatieproces als impliciet kunnen worden beschouwd. Wel zal regelmatig de correcte werking van de meetapparatuur gecontroleerd moeten worden. Bij handmatige input van informatie zijn weer andere verificatieprocessen aangewezen. Zoals beschreven in Over Feiten en Dingen kunnen concrete verwoordingen als hierboven daarbij een nuttige rol spelen.
Tot slot is het aardig om in het licht van het voorgaande nog eens te kijken naar het citaat aan het begin van deze column. Dit citaat wordt op vele websites waar beroemde citaten zijn opgetekend toegeschreven aan de medicus Thomas Fuller, die leefde van 1654 tot 1734, vaak met de toevoeging dat het citaat te vinden is in zijn boek Gnomologia uit 1732. We kunnen voor het ontwerpen van een applicatie, waarmee citaten als deze kunnen worden vastgelegd en weergegeven, het getoonde citaat als voorbeeld nemen. Een domeinexpert voor citaten op websites zou het voorbeeld als volgt kunnen verwoorden:
"Het citaat Get the facts, or..... is opgeschreven in het boek Gnomologia: Adagies and Proverbs."
"Het boek Gnomologia: Adagies and Proverbs is geschreven door Thomas Fuller, M.D., levend van 1654 tot 1734."
Daarnaast kan nog een zin worden gegeven die aangeeft dat het boek Gnomologia in 1732 is gepubliceerd, en een zin die een afleidbaar feit weergeeft: "Het citaat Get the facts, or..... is een uitspraak van Thomas Fuller, M.D., levend van 1654 tot 1734".
Inmiddels heb ik het boek Gnomologia van Thomas Fuller, M.D. volledig doorgelezen. De betreffende uitspraak heb ik daarin niet kunnen vinden. Het wordt nog gekker. Op de voorkant van de tweede druk van Gnomologia, uitgegeven in 1817, prijkt bovenstaande beeltenis van Thomas Fuller. Helaas is dat een portret van Thomas Fuller, geestelijke, historicus en schrijver, die leefde van 1608 tot 1661. Ook zijn er websites waarop bovenstaande uitspraak wordt toegeschreven aan Thomas Fuller, de geestelijke. Maar in alle werken van zowel Thomas Fuller, M.D., als Thomas Fuller, de geestelijke, heb ik bovenstaande uitspraak tot nog toe niet kunnen vinden. Hoe zit dat nu precies? Wel, misschien moeten we dit maar laten zoals het is. Het geeft prima weer wat het verschil is tussen feiten en de werkelijkheid. En het doet recht aan een uitspraak die verschillende vormen kent: "Geschiedenis is niet wat er gebeurd is, maar wat mensen ons vertellen." Hieronder ziet u een aangepaste versie van bovenstaand citaat, waarbij ik de feiten weergeef, zoals ik ze wel heb kunnen verifiëren, bijvoorbeeld dat bovenstaande uitspraak wijdverbreid wordt toegeschreven aan Thomas Fuller, M.D., en een enkele keer aan Thomas Fuller, de geestelijke. In het portret van Thomas Fuller, de geestelijke, verschijnt nu het gezicht van Thomas Fuller, de medicus.
"Get the facts, or the facts will get you.
And when you get them, get them right,
or they will get you wrong."
Thomas Fuller, M.D. (1654 - 1734)
Author of Gnomologia: Adagies and Proverbs, 1732
En puur toevallig is op zijn gezicht - althans zo komt het mij voor - een licht ironische glimlach te zien.
- Peter Alons, December 2019 ¿
Deze column beschrijft het ware verhaal van een IT-afdeling die geheel tegen hun eigen gevoel in een bedrijfsmodel maakte dat totaal niet strookte met de voor het bedrijf relevante feiten... en hoe dit weer recht werd gebogen.
- Rob Arntz, April 2018 ¿
Feiten en Dingen die voorbijgaan
Deze column beschrijft het opmerkelijke verhaal van het Duitse soldatenliedje Lili Marleen, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog aanvankelijk door het Nazi-regime verboden werd.
- Peter Alons, Februari 2017 ¿
Deze column gaat over een citaat dat aan Plato is ontleend, "Beauty lies in the eyes of the beholder", en hoe dit kan worden toegepast op de zaak Geert Wilders betreffende zijn uitlatingen over Marokkanen. Een grappige uitbreiding van dit citaat komt van Miss Piggy (i.e. Jim Henson): "Schoonheid is in de ogen van de aanschouwer en het kan van tijd tot tijd nodig zijn om een stomme of verkeerd geïnformeerde toeschouwer een blauw oog te geven."
- Peter Alons, Januari 2017 ¿
Deze column laat zien hoezeer de tekst van Bob Dylan's The Times They Are A-changin' ook in onze tijd steeds weer zeer toepasselijk blijkt te zijn.
- Peter Alons, November 2016 ¿
Onlangs stuitte ik bij mijn onderzoek naar Data Governance principes op een presentatie van wijlen dr. Marcel Nieuwenhuis over 'Management Fundamentals'. Hierin behandelde hij een aantal managementmodellen zoals het INK-managementmodel, het 7-S Model van McKinsey, het KPMG-model en de Balanced Scorecard. De essentie van zijn verhaal was, dat al deze modellen met elkaar vergeleken kunnen worden in een matrix van referentiemodellen tegen bouwstenen.
Deze bouwstenen zijn Strategie, Structuur, Cultuur, Mensen, Middelen, en Resultaten. Vervolgens liet hij zien, dat voor een succesvolle aanpak van elk serieus organisatorisch probleem een goede invulling van elk van deze bouwstenen noodzakelijk is. Stel bijvoorbeeld dat bij de aanpak van een probleem een goede strategie ontbreekt. Dan is er geen sprake van visie en samenhang bij de overige bouwstenen, en dat leidt tot verwarring.
Evenzo, als een goede structuur ontbreekt, is er geen sprake van besturing en beheersing bij de overige bouwstenen met chaos als gevolg. Als de mensen die erbij betrokken worden niet zorgvuldig worden ingelicht en voorbereid, dan geeft dat een gebrek aan binding en vaardigheden onherroepelijk leidend tot weerstand en ongerustheid. Zijn de middelen niet tijdig en voldoende verzorgd, dan zijn er geen adequate voorzieningen met als resultaat frustratie. En ten slotte, als er geen aanvaardbare resultaten in het vooruitzicht zijn gesteld of te verwachten, dan is er geen zicht op toegevoegde waarde en dat wordt ervaren als nutteloosheid. Kortom, bij een goede management aanpak leidend tot gewenste groei en verandering wordt aan alle zes de bouwstenen een goede, coherente invulling gegeven.
En hoe kon het ook anders, of ik werd bij het bekijken van dit betoog door verbijstering overvallen. En wel vanwege de aanpak van het vluchtelingenprobleem door de overheid in ons land en elders binnen Europa. Immers, de manier waarop nagenoeg elke overheid evenals Brussel zich door de vluchtelingenstroom heeft laten overvallen, heeft ertoe geleid dat bijna alle landen in Europa zijn opgezadeld met een aanpak van het probleem, waarin een goede invulling van alle zes de bouwstenen ontbreekt. En de gevolgen daarvan? Hebben we die om ons heen kunnen zien? Laat ik ze eens met u nalopen.
Geen vooraf uitgedachte, zinnige strategie en dus complete Verwarring? Check. Geen heldere, goed uitgedachte organisatorische structuur en dus behoorlijk wat Chaos? Check. Niet goed en tijdig informeren en voorbereiden van de betrokken mensen in dorpen als bijvoorbeeld Oranje, en dus veel Weerstand en Ongerustheid? Check. Niet tijdig zorgen voor voldoende middelen en dus algehele Frustratie? Check. En ten slotte, geen aanvaardbare resultaten in het vooruitzicht en dus een wijd verbreid gevoel van Nutteloosheid? Check.
Het is niet mijn bedoeling u te vermoeien met een persoonlijke visie op het vluchtelingenprobleem. Die doet er hier niet toe. Mijn verbijstering betreft ook nu weer de algemene toestand waarin we de politici hierbij aantreffen. Het heeft er alle schijn van, dat zij de volle omvang van het probleem totaal niet hebben zien aankomen en dus geen zinnige visie en strategie hebben ontwikkeld, voordat het probleem zich aan ons opdrong. En mijn vraag is dan: Hoe is dit toch mogelijk? Waar waren de zo hoog nodige Missie, Visie, Doelen, en Strategie uit het Tolmodel? Mag je als burger van mensen die zichzelf geschikt achten om een land te besturen verwachten, dat zij op zijn minst enige kennis hebben van goede management aanpakken? Jazeker!
Toch?
- Peter Alons, Oktober 2015 ¿
Een column over 1 april in de geest van Godfried Bomans.
- Peter Alons, April 2015 ¿
In Mattheus 20: 1-16 staat een gelijkenis over een landheer die door de dag heen dagloners zoekt voor zijn wijngaard en aan het eind van de dag iedereen hetzelfde loon geeft ongeacht het tijdstip van indiensttreding. De column laat zien dat deze gelijkenis vanuit het oogpunt van kwaliteitsleer ook anders uitgelegd kan worden dan doorgaans in kerken gedaan wordt.
- Peter Alons, December 2014 ¿
Deze column gaat in op de blunder van de belastingdienst Amsterdam in januari 2014, die de stad uiteindelijk 1,5 miljoen euro kostte, en hoe daarover te denken vanuit het oogpunt van kwaliteitsleer.
- Peter Alons, Mei 2014 ¿
Feiten en Business Intelligence
Deze column laat zien dat de meeste bedrijven Business Intelligence strategisch erg belangrijk vinden, maar dat slechts weinige daarvan erin slagen er veel profijt van te trekken.
- Peter Alons, November 2013 ¿
"There are three kinds of lies: lies, damned lies, and statistics."
Deze uitspraak is populair gemaakt door Mark Twain, die hem toeschreef aan de 19e-eeuwse Britse Eerste Minister Benjamin Disraeli, al is daarvoor in Disraeli’s nagelaten werken geen enkele aanwijzing te vinden. Aldus Wikipedia.
Hoe dit ook zij, de uitspraak suggereert, dat statistieken liegen. Dat is natuurlijk niet waar. Statistieken beschrijven precies hoe de verhoudingen tussen bepaalde zaken liggen. Het is de interpretatie die mensen soms aan statistieken geven die fout is, en dat levert dan de ‘leugens’ op. Het interessante is, dat dit inzicht bij veel meer zaken van toepassing is. Zo circuleerde vanaf 1895 in de literatuur over de rechtspraak deze parafrase van een welbekende advocaat, later rechter:
"There are three classes of witnesses: simple liars, damned liars, and experts."
Dit suggereert, dat ook experts leugenaars of onbetrouwbaar zijn. En ook dat is niet noodzakelijkerwijs juist. Doorgaans spreken zij de waarheid, bijvoorbeeld over waarschijnlijkheden gebaseerd op gemiddelden, uitzonderingen, medianen, en sigma’s. Maar daaraan kan je geen conclusies verbinden voor individuele gevallen.
Een typisch voorbeeld waarbij dat wel gebeurde, is de rechtszaak tegen Lucia de Berk (2003). Zij werd op grond van een afgedwongen bekentenis en door experts besproken ‘waarschijnlijkheden’ - ook nog eens gebaseerd op een selectief gekozen set van gegevens - aanvankelijk veroordeeld tot een lange gevangenisstraf, terwijl de fysieke aanwijzingen voor moord compleet ontbraken. Dit maakt deze zaak een sprekend voorbeeld van een moderne ‘heksenveroordeling’. Lucia de Berk is inmiddels onschuldig verklaard.
Het gevaar van verkeerde interpretatie dook ook weer onmiddellijk op in de zaak van de gestolen eindexamens. Leerlingen die voor een gestolen vak een veel hoger cijfer halen dan hun gemiddelde tot dan toe, zijn verdacht. Gevaarlijk! Een statistiek die aangeeft dat er veel meer leerlingen zijn met een significant hoger cijfer dan hun gemiddelde score, wijst ongetwijfeld op het gebruik van gestolen examens. Maar voor individuen mag je het niet als bewijs aanvoeren. Er zijn nu eenmaal ook leerlingen die ongewoon hard aan het vak gestudeerd hebben of op het moment suprême ineens een scherp inzicht in het vak ontwikkelden. Dat zijn de ‘jaarlijkse’ uitschieters. Maar wie dat zijn of wie fraudeurs zijn kan je niet op grond van het resultaat alleen beoordelen.
Voor ons toont dit en passant het bijzondere belang van individuele feiten tegenover statistieken. Wat heeft dit met mijn expertisegebieden te maken? Wel, als statistische gegevens gebruikt worden voor correcte conclusies is er sprake van informatie-kwaliteit, en anders van non-kwaliteit.
- Peter Alons, Juli 2013 ¿
In deze column wordt een vergelijking gemaakt tussen de misstanden in de Nederlandse en de Amerikaanse gezondheidszorg.
- Peter Alons, April 2013 ¿
Deze column gaat in op een van de vele columns van Mark Twain, die begint met "The Christian's Bible is a drug store. It is full of interest. It has noble poetry in it; and some clever fables; and some blood-drenched history; and some good morals; and a wealth of obscenity; and upwards of a thousand lies…, en laat zien dat er een belangrijk onderscheid is tussen feiten en de interpretatie daarvan.
- Peter Alons, Februari 2013 ¿
